Ga naar hoofdinhoud
Zuid-Pyreneeën – bekkensedimentologie en gebergtevorming

30 september  – 5 oktober 2018

Prachtige dorpjes, fantastische geology in een dramatische omgeving

Waarom deze excursie? 

  • Gebied met wereldvermaarde geologie. Bijna alle Europese universiteiten en oliebedrijven komen hier met hun studenten langs
  • Aandacht voor alle geologische aspecten, ook vanuit een oogpunt als potentieel olie/gas reservoir
  • Veel faciliteiten en toch niet té toeristisch
  • Geweldige natuur, prachtige dorpen met veel cultuur
  • Heerlijk Catalaans en Spaans eten

Deze tocht door prachtige Spaanse bergdorpjes in de Zuidelijke Pyreneeën is gericht op de geologie van bekkens die gevuld worden met sedimenten terwijl de gehele omgeving in beweging is als gevolg van de opkomende Pyreneeën in het noorden. Al rijdend van oost naar west gaan wij steeds beter begrijpen wat de samenhang is tussen de verschillende soorten sedimenten en hun achterland en waarom en wanneer ze afgezet zijn.

> Graus-Tremp bekken en het ten westen daarvan gelegen Ainsa bekken, gezien op Google Earth.

 

Inleiding

Het gehele pakket aan continentale tot diep-mariene afzettingen komt in deze excursie aan bod. Het hoe en waarom van alle afzettingen in relatie tot de gebergtevorming in het noorden (Pyreneeën) wordt uitgelegd. Ook worden alle sedimenten besproken in het kader van importantie voor de olie industrie.

Het Graus-Tremp bekken staat bekend als een “piggy-back” bekken waarmee bedoeld wordt dat de sedimenten afgezet werden in een bekken dat zelf op de rug van een tektonische plaat naar het zuiden bewoog. Dit leidt tot en paar bijzondere fenomenen in de geologie.

Ook aan de historische kenmerken in de Pyreneeën wordt tijd besteed. Gedurende de zestiger en zeventiger jaren raakten de bergdorpen meer en meer ontvolkt door een trek naar de steden. In die tijd duurde een tocht naar de kust meer dan een dag. Tegenwoordig is de afstand Tremp –  Barcelona nog maar drie uur rijden en ook de dorpjes zijn voor een groot gedeelte in hun oude glorie hersteld en vaak weer bevolkt door vakantiegangers en pensionados.

Op de laatste dag op de terugweg naar Barcelona maken wij van de gelegenheid gebruik om een bezoek te brengen aan de berg Montserrat 50 km ten NW van Barcelona. Deze berg heeft een bijzondere geologische geschiedenis en is historisch gezien interessant vanwege de beroemde abdij met daarin een beeldje van de Maagd Maria, de zogenaamde Zwarte Madonna.

>Montserrat gebergte ( serrat betekent gezaagd in het Catalaans)

>Monastir de Monserrat

GEOLOGIE 

Als ten gevolge van collisie tussen continentale platen gebergtevorming plaatsvindt dan heeft dat een enorm effect niet alleen op de geboorteplaats van het nieuwe gebergte maar ook in de directe en indirecte omgeving. Nederland is bijvoorbeeld grotendeels gevormd door afvalproducten van de Alpen, 800 km verderop. Ook de vorming van de Pyreneeën omstreeks 20-30 miljoen jaar geleden had een enorme impact op het gebied ten zuiden van het gebergte zelf.

Tijdens deze reis wordt de geologie in de Graus-Tremp en Ainsa bekkens verklaard vanuit de geleidelijke sluiting van de zee tussen de Europese en Iberische platen, de opheffing van de Pyreneeën en de daarmee gepaard gaande erosie.

>Positie van de Graus-Tremp en Ainsa bekkens op de geologische kaart

>Dwarsdoorsnede door de Zuidelijke Pyreneeën

Het Graus-Tremp bekken wordt geografisch begrensd door twee thrusts (opschuivingsbreuken in het Nederlands): in het noorden de Boixols en in het zuiden de Montsec.

Deze thrusts ontstonden tijdens het Paleoceen (zo’n 60 mln jaar geleden) toen de subductie van de Iberische plaat onder de Europese plaat een aanvang nam. Door dit soort processen werden uiteindelijk de Pyreneeën opgestuwd. Deze thrusts zijn echter gereactiveerde ‘extensional faults‘ (afschuivingsbreuken in het Nederlands) uit een eerdere periode, nl het Cenomaan,  zo’n 100 mln jaar geleden.. In tegenstelling tot een thrust (waarbij korst worden samengedrukt) is het kenmerk van een extensional fault dat hij ontstaat bij het uiteen rekken (oftewel extensie) van de korst. Precies het omgekeerde proces dus.

Na deze twee periodes van thrusts vond er nog een derde thrust plaats, de zogenaamde  Serres Marginals, waarbij het gehele Graus-Tremp bekken (met daarin de twee oudere thrusts) naar het zuiden bewoog.  Tijdens dit proces werden de erosieve producten van de zich vormende Pyreneeën afgezet in de nieuw ontstane ruimte. Geologen noemen dit een “piggy-back” bekken.

Het Graus-Tremp bekken werd op die manier opgevuld met sedimenten die variëren van continentaal tot ondiep marien. De sedimenten van het meer westelijk gelegen Ainsa bekken daarentegen zijn over het algemeen in veel diepere zeeën afgezet (tot wel 2000m oorspronkelijke waterdiepte). ,Ze bestaan voornamelijk uit zogenaamde turbidieten. Dit zijn afzettingen waarvan het afzettingsproces nog het best vergelijkbaar is dat van een sneeuwlawine: een reeds gevallen, maar nog instabiel sneeuwpakket wordt op de een of andere manier gereactiveerd en snelt bergafwaarts, daarbij alles verwoestend wat het op z’n pad aantreft. Turbidieten zijn reeds op een continentaal plat afgezette sedimenten die plotseling gereactiveerd worden (bijvoorbeeld a.g.v. een aardbeving). Ze bewegen zich dan als één massa met grote snelheid over de continentale helling  naar de diepere gedeeltes van de zee.

Het Montserrat gebergte dat we op de laatste dag bezoeken, bestaat uit een fan delta afzetting. Een fan delta is een soort onderwater puinwaaier. Het materiaal werd uit het oosten aangevoerd vanuit een oud en inmiddels al sterk verweerd gebergte: de Catalan Coastal Range, dat ten tijde van de afzetting veel hoger was, terwijl de Montserrat area veel dieper en onder water lag.

>Montserrat gebergte gezien vanuit het zuidoosten. Duidelijk is hier het geïsoleerde fan type element te herkennen. De totale stratigrafische dikte bedraagt ongeveer 1400 m.

PROGRAMMA

Dag 0  – zondag 30 september 2018 :

  • Rechtstreekse vlucht Amsterdam-Barcelona.
  • Autorit vanaf vliegveld Barcelona El Prat naar Tremp in Catalonië (+/- 3 uur rijden)

 

Overnachting in Tremp.

Velddag 1 –  maandag 1 oktober 2018 :

  • Rivier afzettingen in Fontllonga
  • Carbonaatplatform bestaande uit Rudisten fossielen in Can Borell
  • Abella de la Conca overschuivingsvlak
  • Ondiep mariene afzettingen in Orcau met een bezoek aan de kasteelruïne van Orcau.

>Abella de la Conga

>Orcau Castle

Overnachting in Tremp.

Velddag 2 – dinsdag 2 oktober 2018 :

  • Prograderende delta afzettingen op de Montllobar Pass
  • Castissent rivierafzettingen in Mas de Faro
  • Rivierafzetting nabij Puente de Montañana (spectaculaire “pointbar” afzettingen)
>Isábena Valley gezien vanuit Roda de Isábena.

Overnachting in Roda de Isabena, bekend als het kleinste dorp in Spanje met een eigen kathedraal.

Velddag 3 –  woensdag 3 oktober 2018 :

  • Getijden afzettingen rond Puebla de Roda
  • Bioclastische sandwave in Serraduy
  • Foradada breuk in Foradada de Toscar

>Fordada Breuk.

>Schematic block diagram van de Fordada breuk

Overnachting in Ainsa, een prachtig gerestaureerd dorpje uit de 11de en 12de eeuw.

Velddag 4 –  donderdag 4 oktober 2018 :

  • Turbidiet afzettingen in en rond Ainsa
>Basis van de turbidiet afzettingen in een groeve bij Ainsa

Overnachting in Ainsa

Velddag 5 – vrijdag 5 oktober 2018 :

  • Panoramisch overzicht over het verzonken dorp Mediano
  • Monserrat Fan delta complex
  • Bezoek aan de Monserrat Benedictijner Abdij waar de Black Madonna vereerd word. Deze abdij wordt jaarlijks door duizenden pelgrims bezocht.

Terug naar Vliegveld Barcelona El Prat

OVERIGE INFORMATIE

We vliegen van Amsterdam naar Barcelona en rijden vandaar met twee huurbusjes naar Tremp. Aan het einde van de reis wordt U ook weer op het vliegveld van Barcelona afgezet.

Deze reis kost € 600,- zonder vlucht. U wordt verzocht zelf uw vlucht te boeken. Inclusief zijn het lokale vervoer en alle genoemde hotelovernachtingen met ontbijt . Veldlunches en diners zijn niet inbegrepen. (Diners zijn relatief goedkoop in de Pyreneeën in de vele kleine restaurantjes)

Let op!

Wanneer u uw tickets boekt: neem dan eerst even contact op met Georeizen (Paul van Olm tel. 06 – 53 97 81 37) om te informeren of de reis doorgaat. Als het minimale aantal deelnemers niet wordt gehaald kan de reis worden geannuleerd (zie ook het Reisreglement).

U moet een voldoende geldig paspoort bij u hebben.

U dient zelf voor een reis- en eventueel annuleringsverzekering te zorgen.

 Zwaarte van de reis

Er staan twee korte klimpartijtjes in het programma die voor alle leeftijden met een basis gezondheid goed te doen zijn.

Kennismaking en inleiding excursie

Er is geen voorlichtingsbijeenkomst.

Op de eerste avond in Tremp maakt U onderling kennis en zal er voor het diner een uitgebreide inleiding over de geologie van het gebied worden gegeven. U weet misschien dat diners in Spanje pas na 21:00 hr plaatsvinden. Bovendien krijgt u een geprinte excursiegids uitgereikt.

Belangstelling?

Heeft u wel belangstelling maar schikt de datum niet, of wilt u bijvoorbeeld met een eigen groep, klik dan hier.

REISINFORMATIE

Reisdata: zondag 30 september – vrijdag 5 oktober 2018

Geologische reisleiding: 
drs Frus Peeters
drs Mark Bouman

Deelnameprijs : € 600,– p.p. bij 12 deelnemers*

Deelnemers: Minimaal 12 – maximaal 14 (7 deelnemers en 1 geoloog/chauffeur per busje)

Verblijf: Hotel (LO)

Vervoer: Vliegtuig en 2 busjes

Inbegrepen:

  • Logies en ontbijt
  • Lokaal vervoer
  • Excursiegids
  • Begeleiding- en organisatiekosten

 

Niet inbegrepen:

  • Vlucht (Amsterdam – Barcelona)
  • Diners en (Veld)lunches
  • Eventuele entreegelden

 

Eénpersoonskamertoeslag: € 100,–

*) Let op! Prijswijzigingen voorbehouden, zie verder het Reisreglement en kijk ook bij de tab Overige informatie.

Back To Top