Het Massief van Stavelot in de Ardennen is een van de pre-Varistische massieven in België (zie fig 1). Het massief bestaat uit gesteenten van vroeg-Paleozische ouderdom  (Laat Cambrium tot Siluur). Deze worden buiten het massief discordant bedekt door Devonische zandsteen en jongere gesteenten (bruin op de geologische kaart).

Het Massief van Stavelot ligt op minder dan 70 kilometer van Maastricht in Noordoost België, niet ver ten zuiden van het front van de Ardennen (Fig. 1).

De gesteenten van het Massief van Stavelot variëren in ouderdom van Midden Cambrium (meer dan 500 miljoen jaar) tot Siluur (iets meer dan 400 miljoen jaar), en zijn afgezet is een scala van sedimentaire milieus: van turbidieten tot mangaan-voerende diepwater schalies. Deze stenen zijn gedeformeerd gedurende de Caledonische Orogenese die in verschillende fasen plaatsvond tussen 520 tot 395 miljoen jaar geleden (Midden Cambrium – vroeg Devoon). Het zuidelijke gedeelte van het Massief is (licht) gemetamorfoseerd tijdens de Caledonische deformatie, waarbij nieuwe mineralen werden gevormd, zoals micro-granaat in de wereldberoemde Belgische wetsteen de “coticule”.

Fig. 1. Geologische kaart van het Stavelot Massief, naar Geukens (1984). Getallen geven de locaties van de geologische stops weer. Inzet: pre-Varistische massieven in de Ardennen (paars)

Na de orogenese vond sterke erosie plaats, en vervolgens werd Devonische zandsteen discordant op het oude gebergte afgezet (Fig. 2). Sedimentatie zette door tot in het laat-Carboon waarna alle afzetting werden gedeformeerd tijdens de Varistische orogenese (laat Carboon). Tijdens het Varisticum werden sedimenten sterk verplooid en tevens werden dekbladen gevormd (de noordrand van het dekbladen systeem wordt gevormd door de Faille du Midi, zie Fig. 1).

Fig. 2. Detail van het Ninglinspo dal waar de Caledonische hoekdiscordantie is ontsloten: Devonische zandsteen op schist van Ordovicium ouderdom

Aldus zijn de gesteenten van het Massief meerdere malen gedeformeerd wat uiteraard tot complexe structuren heeft geleid die we in het veld gaan bestuderen.

In het Perm, na de Varistische Orgonese, vond grootschalige breukvorming plaats, wat in het Massief van Stavelot leidde tot het ontstaan van een met rode terrestrische Perm sedimenten gevulde graben (Fig.1).

Geologisch gezien zeer recent zijn de Ardennen opgeheven zodat de af-geërodeerde schiervlakte nu tot op grote hoogte ligt (maximaal bijna 700 meter); op het plateau groeit nu hoogveen (Fig. 3).

Fig. 3. Recente veengroei op de Ardense schiervlakte, op deze locatie bovenop Cambrische kwartsiet

We rijden door andere prachtige landschappen , we bezoeken op de Hautes Fagnes het hoogste punt van de Ardennen (694 m.), de rivierdalen bieden ons fraaie ontsluitingen en we rijden door vele aardige dorpjes. Ons pittoreske hotel biedt naast mooie kamers een scala aan locale dranken en gerechten!

We reizen op vrijdag middag naar het Massief, vullen de gehele zaterdag met interessante geologie, evenals de zondagmorgen, waarna we weer huiswaarts rijden.

Vervoer in principe met eigen auto’s; als zich voldoende deelnemers melden kunnen we een busje huren.