GEOLOGIE EN LANDSCHAP

Het excursiegebied ligt op de rand van het Afrikaanse schild. Dit wordt aardig geïllustreerd op onderstaande figuur, waarin de Sillon Sud Atlassique min of meer de scheidslijn vormt tussen de plooibundels van de Hoge Atlas in het noorden en de meer stabiele ondergrond van het Afrikaanse schild verder zuidwaarts. Deze twee geologische domeinen worden gescheiden door een randbreuk, of eigenlijke meer een kreukelzone, als gevolg van de noordwaartse beweging van het Afrikaanse schild tegen de minder stabiele geologische formaties van Noord-Marokko. In deze kreukelzone heeft een verticale verplaatsing plaatsgevonden waardoor de basis van het noordelijk blok aanzienlijk lager is komen te liggen. Zowel tektonisch als lithologisch zijn er dan ook grote verschillen tussen beide blokken. De Hoge Atlas bestaat uit een dikke serie voornamelijk Mesozische sedimenten en vulkanieten in langgerekte zuidwest-noordoost verlopende plooien. Ten zuiden van de randbreuk vinden we een serie zwak geplooide Paleozoïsche sedimenten in breed uitwaaierende structuren. Deze rusten op de stabiel ondergrond van het pre-cambrische schild dat grotendeels bestaat uit intrusiegesteenten en vulkanieten. Direct ten zuiden van de breuk vormt de Anti Atlas een opwelving waarvan de kern gevormd wordt door precambrische granieten en rhyolieten. Ook komen precambrische gesteenten voor in zgn. tektonische vensters in de kern van enkele brede plooistructuren, zoals de anticline van Bou Azzer en het venster van Tazenakht. Hier vinden we granieten en andere intrusiegesteenten met een ouderdommen variërend van 1600 tot 1850 miljoen jaar met de daaraan verbonden micapegmatieten. Hydrothermale processen hebben in het precambrische schild gezorgd voor een grote verscheidenheid aan mineralisaties, die momenteel voor industrieel gebruik geëxploiteerd worden. De bekendste hiervan zijn wel de zilvermijn van Imiter en de kobaltmijn van Bou Azzer. De laatste is een van de weinige mijnen ter wereld in zijn soort met kobalt als hoofdproduct. Daarnaast worden koper, lood, goud en bariet geëxploiteerd

Zuid Marokko kent een enorme rijkdom aan fossielen, vooral in de Paleozoïsche sedimenten ten zuiden van de Anti Atlas. Vooral de trilobietenpopulaties in deze afzettingen bij Alnif genieten internationale bekendheid. In de Fezouata formatie nabij Zagora is een bijzondere fauna uit het Vroeg Ordovicium gevonden die een nieuw licht werpt op het ontstaan van soorten in het Paleozoïcum.

Tijdens deze reis zal de nadruk liggen op genoemde fossielen, maar we zullen ook een voorbeeld van het oudste gefossiliseerde leven op aarde gaan bekijken: de stromatolieten ten Zuiden van Ouarzazate. Deze door cyanobacteriën opgebouwde rif structuren kennen een lange geschiedenis en komen heden ten dage nog voor in Australië. Het 600 miljoen jaar oude voorkomen in de Anti Atlas is uniek in de wijze waarop het heden ten dage weer aan de oppervlakte is ontsloten.

 

DAGPROGRAMMA

De reis begint ditmaal in Marrakech. Via Tizi n’Tichka (2092 m.) trekken we over de westflank van het Toubkalmassief via Ouarzazate en Tazanakht naar Foum Zguid. Hier verlaten we de gebaande weg en trekken door de vlakte van Iriki en de zandwoestijn van Mhamid naar Zagora. Bij Alnif komen we weer op bekend terrein. We reizen dwars door de Djebel Sarhro via Iknioun naar Tinerhir. We bezoeken de kloven van de Todrha en de Dades om tenslotte via Ait Benhaddou en Telouet terug te keren naar Marrakech. In Alnif verblijven we twee nachten in hetzelfde hotel. Voor degenen die daaraan behoefte hebben bestaat de mogelijkheid om hier een rustdag in te lassen. Hieronder een overzicht van het programma met de voornaamste aandachtspunten.

Dag 1:

Vlucht Nederland-Marrakech (op eigen gelegenheid). Er zijn directe vluchten naar Marrakech zowel vanaf Schiphol als vanaf Eindhoven. Transfer naar het hotel door Tamazirt Reizen.

Dag 2: Marrakech-Ouarzazate

Over de Tichka-pas (2210 m) rijden we naar Ouarzazate. In het indrukwekkende berglandschap met zijn lemen dorpjes besteden we aandacht de structuur van het Atlasgebergte en gaan op zoek naar agaten in de buurt van Agouim.

Dag 3: Ouarzazate-Tazenakht

Van Ouarzazate gaat de reis via Agdz naar Tazenakht door het tektonische venster van Bou Azzer met zijn meer dan 1,5 miljard jaar oude gesteenten. Hoofddoel van deze tocht is de actieve kobaltmijn van Bou Azzer. Op de heenweg passeren we een serie vulcano-sedmentaire gesteenten op de grens van het Cambrium waarin zich stromatolieten bevinden.

We bekijken:

• ontsluiting van stromatolieten (verboden te hameren!)
• het intrigerende lijnenspel veroorzaakt door de erosie van geplooide cambrische sedimenten bij Tizi Tinfiift
• de kobaltmijn van Bou Azzer.

Dag 4: Tazenakht – Foum Zguid

Tazenakht ligt aan de noordrand van de vlakte van Zenaga, waarin de oudste getseenten van Marokko dagzomen in de vorm schisten met daarin geïntrudeerde granieten waarvan de ouderdom op ca. 1.8 miljard jaar is gedateerd. Aan deze graniet zijn enkele grote pegmatieten verbonden waarvan we de micapegmatiet van Angarf zullen bezoeken. In vroeger dagen werd hier mica gewonnen voor thermische toepassingen.

Hierna trekken we verder zuidwaarts naar Foum Zguid. Onderweg besteden we nogmaals aandacht aan de gesteenten van het Zenagavenster en aan de plooistructuren in de sedimenten van de paleozoïsche sedimenten. Het hotel ter Foum Zguid ligt vrijwel op de Grote Dyke van Foum Zguid, een massieve verticaal staande doleriet ader die meer dan 150 km door de gehele Anti Atlas te vervolgen is.

Dag 5: Foum Zguid – Zagora

Bij Foum Zguid verlaten we de gebaande weg en trekken de woestijn langs de zuidflank van Djebel Bani. We komen aan in de vlakte van Iriki. In vroeger tijden was dit een groot meer, waarin krokodillen leefden en stroomde Oued Dra uit in de Atlantische Oceaan. Thans is Lac Iriki omgeven door uitgedroogde meerbodems en zoutvlaktes en bereikt Oued Dra alleen nog de oceaan in tijden van extreme regenval. In het zuiden wordt de vlakte begrensd door Devonische tafelbergen van Mdaouer Kbir met rijke orthocerasbanken en verder oostwaarts door de zandwoestijn van Mhamid. Bij Mhamid komen we weer op de gebaande weg. Mocht er voldoende tijd zijn dan maken we een stop in Tamegroute een belangrijk educatief en religieus centrum sinds de 11^de eeuw en bekend zijn bibliotheek met zeer oude manuscripten.

Dag 6: Zagora-Alnif

We besteden de morgen in de omgeving van Zagora. In de middag rijden we door naar Alnif.  We gaan op een bijzondere fossielenzoektocht. Onderdeel van het Ordovicium in  de omgeving van Zagora is de zgn. de Fezouata-formatie. Hierin vinden we een speciale fauna die enigszins is te vergelijken met die van de beroemde Burgess-shale in de Rocky Mountains van Canada. Meer bijzonderheden zijn te vinden in het hoofdstuk “Paleontologie”. Zo’n 20 km ten noorden van Zagora gaan we ons geluk beproeven in het vinden van deze bijzondere fossielen.

Dag 7: Alnif-Alnif

Alnif mag zonder meer de trilobietenhoofdstad van Marokko, zo niet van de wereld genoemd worden. Onder leiding van onze lokale gids bekijken we zijn collectie en gaan op zoek op enkele vindplaatsen ten zuiden van Alnif. U kunt zelf uw eigen Phacops vinden. Ook bezoeken we hier een vindplaats van bijzondere echinodermen: de Carpoïden.

Ook besteden we aandacht aan lood-, koper- en bariet mineralisatie in deze streken en bezoeken een kleine artisanale mijn, die een goed beeld geeft van de kleinschalige mijnbouw die nog steeds gaande is in dit gebied.

Dag 8: Alnif-Tinehrir

Ondanks de korte afstand en goede verbinding tussen Alnif en Tinerhir wordt dit een redelijk inspannende dag. We reizen namelijk via Iknioun dwars door de centrale Djebel Sarhro, een grandioos maar onherbergzaam graniet-massief.

In 1933 vond de Slag van Bou Gafr plaats, waarin de lokale Ait Atta stam zijn onafhankelijkheid van de Franse kolonisatoren trachtte te bevechten. De Fransen wonnen na 40 dagen slechts door luchtbombardementen

Aandacht voor:

• de petrografie van het gebied: een stukje gesteentepracticum in het oued bij Imi n’Ouzrou
• het contact Cambrium-Precambrium
• precambrische granieten van de Sarhro
• slag van Bou Gafr

Dag 9: Tinerhir-Boumalne-Gorges du Dades

Een tocht langs de twee bekendste bezienswaardigheden van Zuid-Marokko. ’s Ochtends brengen we een kort bezoek aan kloof van de Todrha.

We bekijken:

• de massieve kalkbanken van de Jura in de Todrha-kloof
• de tektoniek van de zuidflank van de Atlas.

Tussen Tinerhir en Boumalne rijden we door een vlakte met enerzijds de Hoge Atlas en anderzijds de Anti Atlas. Hierin liggen de resten van een merkwaardige aanzet tot recent (kwartair) vulkanisme, waarvan de wortelzone prachtig ontsloten is. ’s Middags nogmaals de gecompliceerde tektoniek van de zuidrand van de Atlas en de veelkleurige sedimenten met wolzakverwering in het dal van de Dades.

Dag 10: Gorges du Dades-Ouarzazate

De rit naar Ouarzazate gaat via Bou Tarhrar en Quelat M’Goun. We besteden eventueel nog kort aandacht aan de tektoniek van de Atlas en Komen vroeg in de middag in Ouarzazate aan. Er is gelegenheid om de Kasbah Taourirt of de filmstudio’s van Ouarzazate te bezoeken.

Dag 11: Ouarzazate-Marrakech

De terugreis naar Marrakech gaat weer via de Tichka ditmaal echter via Ait Benhaddou en Telouet. We maken een korte stop bij de beroemde Kasbah van Ait Benhaddou en beginnen dan de klim naar de Tizi n’Tichka. Onderweg maken we uiteraard meerdere stops in het overweldigende berglandschap, zowel geologisch als toeristisch. Aandacht is er voor:

• kasbah van Ait Benhaddou
• zoutafzettingen in het dal van Asif Ounila
• tektoniek van de Hoge Atlas

Dag 12:

Terugreis naar Nederland (op eigen gelegenheid)

 

OVERIGE INFORMATIE

Vliegtickets
Het is de bedoeling dat u zelf uw vliegtickets koopt. Let op: koop geen tickets vóórdat u van Georeizen gehoord hebt dat de reis ook doorgaat.

Paspoort
Voor Marokko hebt u een geldig paspoort nodig dat nog 6 maanden geldig moet zijn bij het verlaten van Marokko

Gezondheid
Inentingen zijn niet nodig.

U dient een redelijke gezondheid te hebben voor deze reis. We maken geen grote vermoeiende (klim)tochten, maar de weg voert over ongebaande paden en een dag 4 wheel-driven kan behoorlijk inspannend zijn. Op de achterbank van de auto’s zitten 3 passagiers. De plek in het midden is het minst comfortabel: graag af en toe wisselen.

Drink geen water uit de kraan, eet geen sla of ijs: diarree ligt op de loer. Neem daar middelen tegen mee.

In Marokko is uw Europese zorgkaart niet geldig. Als u ziek (ernstig) wordt hebt u een zgn. 111-formulier nodig dat recht geeft op noodzakelijke medische zorg. U hoeft dit document pas aan te vragen op het moment dat u zorg nodig heeft. Bel in dat geval altijd de Alarmcentrale van uw ziektekostenverzekering.  Als het goed is staat het telefoonnummer achter op uw zorgverzekeringskaart. Check in geval van twijfel even met uw verzekering.

U wordt verzocht uw ziekte- en reisverzekeringsnummers vóór vertrek aan Paul van Olm door te geven mail naar info@georeizen.nl.

Geld
De munteenheid is de Dirham. 1 € is momenteel 10,67 Dirham waard. 100 Dirham is dus ongeveer 10 € (eigenlijk 9, maar je kunt alle prijzen door 10 delen om een euro-idee te krijgen).

U kunt “overal” geld uit ATM’s halen. Let er wel op dat uw bankpas ook voor buiten Europa geldig is!

Dirhams in Nederland kopen is alleen maar duur. Je mag tot 2000 Dirham in/uitvoeren. Vlakbij hotel Akabar in Marrakech is een pinautomaat (hotel uit: oversteken en daar bij het terras van Capuccino linksaf en 300 meter doorlopen).

We logeren op basis van halfpension en er worden 6 veldlunches verzorgd. U hebt dus niet zo veel geld meer nodig. Een lunch zal niet meer dan € 10,- kosten. Als u in Marrakech 1000 Dirham opneemt is dat voldoende. Maar in Alnif bijvoorbeeld kunnen we mooie (en echte) fossielen/mineralen kopen, dus dan hebt u meer geld nodig.

Lunch/koffiepot: het is handig om een excursiekas te maken beheerd door een “paymaster general”. Als iedereen daar 200 Dirham in stort in Marrakech kijken we hoever we daarmee komen.

Kleding en andere uitrusting
Op de passen in de Hoge Atlas kan het nog koud zijn, ten Zuiden van de Anti Atlas kunnen de temperaturen makkelijk boven de 30 graden Celsius uitkomen.

Goede berg/veldschoenen en ook hoofdbedekking (zonnepet/hoed) zijn onmisbaar, maar ook een warm jack of trui meenemen.

Een wandelstok/Nordic walking sticks zijn niet noodzakelijk, maar kunnen van pas komen.

Aan te raden: geologen hamer, loep (evt. te koop bij Georeizen), verpakkingsmateriaal plastic zakjes (voor fossielen en mineralen), veldboekje en schrijfgerei.

Elektra
Nederlandse stekkers en voltage, maar het aantal stopcontacten in hotelkamers is beperkt: als u meerdere apparaten op wilt laden is een verdeelstekker evt. verlengsnoer handig. Vaak zijn de contactdozen op hotelkamers voorzien van een metalen pen, zodat u er geen geaarde stekker in kunt steken.

Bevolking/omgang
De voertaal met vreemdelingen is Frans. Fotografeer geen mensen (en zeker geen vrouwen). Kinderen vragen vaak om een “stylo”, dan kunt u een ballpoint of een potlood geven. Een 10-20 extra meenemen?

Fooien (10%) worden op prijs gesteld.

Bij mineralen/fossielen stalletjes altijd fors afdingen. Er staat veel namaak/rommel. In Alnif gaan we naar het winkeltje van onze paleontologische gids Mohand, daar staat goede waar. Maar ook daar moet u afdingen.

Verzekeringen
U moet zelf voor een reis- en (eventueel een) annuleringsverzekering zorgen.