Geograaf Paul van Olm neemt de deelnemers mee door het oude Schokland. We starten vanaf het bezoekerscentrum “De Gesteentetuin”, maken een rondwandeling door het Schokkerbos en over het voormalige eiland. De glaciale geologie komt tot leven door de verschillende grote zwerfsteengroepen met hun Scandinavische herkomst. De mens is overal nadrukkelijk aanwezig in het landschap, dat zien we langs de archeoroute, maar ook in de oude terpen, de voormalige havens en -kustverdediging.

Daarna bezoeken we het Geologisch reservaat in het Urkerbos. Een uniek morenelandschap dat we tot iedere prijs proberen te bewaren. Een groep geologische vrijwilligers is hier een jaar lang bezig geweest: we bekijken de resultaten.

We sluiten af met een bezoek aan het vissersdorp, de voormalige zeedijk (met nóg meer zwerfstenen) en de plek waar de kinderen vandaan komen.

Dagprogramma (wijzigingen voorbehouden)

10.00 ontvangst met koffie en Schokker appelgebak in het bezoekerscentrum De Gesteentetuin – van het Flevolandschap

10.15 inleiding geologische, archeologische en menselijke geschiedenis van Schokland – Noordoostpolder (NOP) – Power point presentatie door Paul.

10.45 rondwandeling Schokkerbos en gesteentetuin – 18 groepen zwerfstenen, keileemveld, gebruik van zwerfstenen door de mens. Boring in keileem, rivierzand – de Pleistocene ontwikkeling. Boring in Holoceen veen.

11.00 Per auto naar de Terp Oud Emmeloord met Lichtwachterswoning en voormalige Noord-Haven. We lopen een deel van de archeologische route die over Schokland is aangelegd. We zien prachtige landschappelijke beelden van het oude eiland, maar ook van de polderontwikkeling.

12.00 Veldlunch bij (of bij regen in) het bezoekerscentrum (lunch zelf meenemen – koffie en thee zijn verkrijgbaar)

13.00 Na de lunch transfer naar Urk – Geologisch reservaat “Van der Lijn”.

13.00 – 16.00 Bezoek Geologisch reservaat “Van der Lijn” in het Urkerbos. In 2018 is door de werkgroep Beheer Reservaat een project gestart om de geologische fenomenen die er in het reservaat te zien zijn beter te behouden en weer zichtbaar te maken. Belangrijkste item hierbij is de bestrijding van opkomende vegetatie. Bestrijdingsmiddelen zijn tegenwoordig uit den boze dus we zoeken naar andere methoden. Gekozen is om de vegetatie met branders te lijf te gaan. Dit is met een ploeg van vrijwilligers in het groeiseizoen om de 14 dagen uitgevoerd. Plekken in het reservaat die van grote geologische waarde zijn zijn zo behandeld (keienvloertjes en rode keileemschollen). Paul laat u graag de resultaten zien en toont u de 65 door Van der Lijn aangewezen bijzondere zwerfstenen.

Na afloop bezoeken we de dijk bij Urk, die gedeeltelijk uit grote zwerfstenen bestaat (welke?). Daarnaast ziet u de grote steen in zee waar naar de Urkeroverlevering  de kinderen vandaan komen. De beroemde Ommelebommele steen.

16.00 afsluitende borrel/fris in Het Achterhuis in Urk met uitzicht op de havens en het dorp.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

De rode keileemschollen in het Van der Lijn reservaat zorgen voor een bijzondere vegetatie: er komt o.a. duizendguldenkruid voor en vele andere planten die op de rode lijst van beschermde zeldzame planten staan. Lastig met branden!

De sage van de Ommelebommelestein

De meest uitgebreide versie hiervan is de vaartocht van de Urker vader naar de Ommelebommelestien: Daar moest de vader volgens een bekende sage een roeitocht maken naar deze steen om de baby op te kunnen halen. Deze ligt ongeveer 30 meter van de kust af in het IJsselmeer. Oorspronkelijk heette deze de ‘Hommelmoersteen’ oftewel de steen van de moeder van het hummeltje. In een versie van de sage komt een ooievaar uit Egypte naar de steen toe om de baby’s erin te leggen. Wanneer de baby op het punt staat om geboren te worden, moest de vader eerst al roeiend de verloskundige naar het eiland Schokland meenemen om de sleutel die de steen kan openen op te halen. Hierna moet de vader met de verloskundige richting de ‘Ommelebommelestien’ toe roeien om de baby op te kunnen halen. Bij de steen aangekomen moest de vader vervolgens zoeken naar de deur van de steen om binnen te komen. Dit was nog niet zo makkelijk want de deur van de steen zat onder water. Zodra de deur werd gevonden, moest een kleine prijs voor de baby worden betaald. Traditioneel één Nederlandse gulden voor een meisje en twee voor een jongen. Er kwam dan een hand uit het deurtje om het geld te ontvangen en de jongen of het meisje te geven. De moeder zou volgens de sage in bed worden gehouden met een spijker door haar rechter voet.  Dit doet denken aan het vroegere gebruik in Aargau in Zwitserland waar de vroedvrouw vlak voordat een geboorte plaatsvond drie keer al fluitend om een ‘kindersteen’ heen liep om die daarna te openen met een gouden sleutel.

(Tekst Abele de Verteller 2013)