17 – 24 september 2020

Een geologische reis onder leiding van de geologen Arie Speksnijder en Leo Minnigh. Niet alleen de geologie komt aan bod maar ook de cultuur en de prehistorie.
Waarom deze excursie?
- Klassiek excursiegebied (honderden geologen gingen u voor!)
- Unieke geologische doorsnede van complete gebergtegordel
- Aandacht voor alle aspecten van de geologie
- Overweldigende landschappen
- Grote culturele rijkdom
- Drie landen: Spanje (Catalonie), Andorra, Frankrijk
- Aangename locale hotels, goede spijs en drank
Inleiding
Tijdens deze excursie worden alle geologische aspecten van het complexe gebergte op een consistente en simpele wijze getoond. De rode draad van de excursie is de reconstructie in ruimte en tijd vanaf het Cambrium tot heden. Aldus worden stratigrafische verbanden aangetoond, relevante sedimentologische aspecten bekeken, en interessante petrologische aspecten aangesneden. Verder wordt aandacht besteed aan de onderlinge relaties van gesteentedeformatie variërend van micro-schaal tot plaattectonische schaal, de metamorfose die gesteenten hebben ondergaan en de intrusie van granieten.
Dit alles vindt plaats in de prachtige natuur van de zuid (Catalaanse) en noord (Franse) Pyreneeën, gebieden met een rijke historie zodat ook ruimschoots aandacht aan culturele aspecten zal worden geschonken. Wij zullen bijvoorbeeld oog in oog komen te staan met rotstekeningen van de Cro Magnon mens in een van de weinige grotten met prehistorische tekeningen die nog voor een beperkt publiek toegankelijk zijn. Ander hoogtepunt is bezichtiging van de aartsbisschoppelijke kathedraal in La Seu d’Urgell.
De huidige Pyreneeën zijn ontstaan gedurende vier opeenvolgende gebergte-vormende fasen. De oudste (Cadomisch), die ongeveer 540 miljoen jaar geleden plaatsvond, is nog maar moeilijk te detecteren. De Caledonische deformatie (450 miljoen jaar) was mild maar is goed gedocumenteerd. De kern van de Pyreneeën wordt gevormd door gedeformeerde gesteenten van een jongere fase die ongeveer 300 miljoen jaar oud is (Varistisch). De jongste delen bevinden zich langs de noordrand in Frankrijk en aan de zuidrand in Catalonië. Deze zijn van dezelfde deformatie ouderdom als de Alpen (rond de 50 miljoen jaar).
Alle fasen kenmerken zich door het optreden van dezelfde processen: bewegingen van continentale platen, bekkenvorming en sedimentatie, deformatie, metamorfose (onder hoge temperatuur en druk), het smelten van gesteenten, en tenslotte opheffing van het gehele gebergte. Niettemin zijn er ook duidelijke verschillen tussen de verschillende gebergtevormingen aan te wijzen; deze zullen tijdens de excursie uitgebreid worden besproken.

GEOLOGIE
Gedurende deze excursie zal aan de hand van vele verschillende geologische aspecten een volledige reconstructie van de gebergte-ontwikkeling worden gegeven. Het biedt een beeld van een complexe geschiedenis van 540.000.000 jaar die het gevolg is van de beweging van twee continentale platen.
De Pyreneeën bieden een unieke gelegenheid om over betrekkelijk korte afstanden gesteenten te bestuderen die in ouderdom variëren van Cambrium tot recent, van niet-metamorf tot hoog-metamorfe gesteenten en granitische smelten. Tegelijkertijd loopt ook de mate van deformatie op.
Allereerst bekijken we het Alpiene dekblad systeem aan de zuidrand van het gebergte. Mesozoische sedimenten, vooral carbonaten, zijn op een decollement laag naar het zuiden verschoven en op elkaar gestapeld; dit is spectaculair in het veld waar te nemen. Vervolgens gaan we het breuksysteem bekijken waarlangs het dekblad plotseling aan zijn oostrand ophoudt, wat aanleiding geeft tot sterke interne deformatie. Dan iets totaal anders: we bekijken de bedekking van de Varistische Discordantie, die voornamelijk bestaat uit Carboon/ Perm/ Trias continentale afzettingen. Onder de discordantie zijn leien ontsloten van Cambrium – Ordovicium ouderdom, nauwelijks gemetamorfoseerd, maar wel sterk gedeformeerd, Varistisch en zelfs Caledonisch. We volgen stenen van deze ouderdom naar het noorden waar ze al snel sterker metamorf worden en nog intenser gedeformeerd zijn totdat uiteindelijk het gesteente smelt.
In het hoog-metamorfe deel van de Pyreneeën zullen we proberen te achterhalen wat de onderlinge relatieve ouderdommen van vervorming, metamorfose en intrusie van granieten zijn, en aan de hand daarvan de plaattectonische reconstructies trachten te begrijpen.
In tegenstelling tot zuidkant, zijn de Mesozoische sedimenten aan de Franse kant (voornamelijk kalken van Krijt ouderdom) in een smalle zone gemetamorfoseerd. Deze metamorfose lijkt verband te houden met de Noord Pyreneeën Breuk en de intrusie van mantelgesteenten. Ook in deze Alpiene periode proberen we de onderlinge ouderdomsrelaties te achterhalen, waaronder de complexe interactie tussen de zuidrand van de Europese continentale plaat en de Iberische microplaat.
DAGPROGRAMMA
Dag 1 – Donderdag 17 september 2020
Rechtstreekse vlucht Amsterdam-Barcelona
Busrit van de Prat de Llobregat (vertrek van vliegveld rond 11 uur), ten zuiden van de Catalaanse Pyreneeën, naar Gerbe (eerste ontsluiting) en vervolgens naar Tremp (hotel).
Deze eerste dag bestuderen we het Alpiene dekbladsysteem inclusief de hoofdoverschuiving in een prachtige kloof met enorme steilwanden (zie foto hieronder).
Overnachting Hotel Segle XX, Plaça de la Creu 8, 25620 Tremp, Lleida, Espanya, +34 973 650000.
Dag 2 – Vrijdag 18 september
Rit naar het noorden door het dal van de Noguera Pallaresa. Alpiene dekbladen met complexe interne structuren en diverse lithologieën (o.a. evaporieten en conglomeraten). Discordantie met het Varistische gebergte. Fraaie Middeleeuws kerk in Gerri de la Sal en een wandeling door een spectaculaire kloof (hieronder).
Terug naar hotel in Tremp.


Dag 3 – Zaterdag 19 september
Vanaf Tremp naar het oosten. We krijgen onder meer door prachtige uitzichten een overzicht van de Alpiene dekbladen en hun oostelijke begrenzing. Onder de dekbladen zijn Cambrische leien ontsloten met hun discordante bedekking door continentale sedimenten van Carboon tot Trias ouderdom.
Het is zeer de moeite waard om de aartsbisschoppelijke katedraal te bezoeken, op enige honderden meters van het hotel.
Overnachting Hotel Avenida, Avinguda de Pau Clarís 24, 25700 La Seu d’Urgell, Lleida, Espanya.
Dag 3. Kasteel van Orcau. Turbidieten van Maastricht ouderdom

Dag 4 – Zondag 20 september
Rit naar Andorra.
In een aantal opeenvolgende stops zien we de deformatie van het Varistisch gebergte intenser worden en ook de graad van de metamorfose van de Paleozoische gesteenten neemt toe. In de kern van het gebergte naderen we het contact met granitisch gesteente. We zien iets van het voornamelijk economische toerisme van Andorra, maar ook fraaie Romaanse kerkjes en een indruk van de oude ijzerertsindustrie.
Terug naar hotel in La Seu d’Urgell.
Dag 5 – Maandag 21 september
We gaan dwars door Andorra over de Pas de la Casa (2408 m) met prachtige uitzichten naar Frankrijk. We passeren een grote breuk in de kern van het gebergte en bekijken contactverschijnselen langs de Varistische granieten. Verder zullen we na een heilzame voetwassing in het warme water in Ax – les –Thermes de prehistorische grot van Niaux bezoeken.
Overnachting: Hostellerie de la Poste, 16 Avenue Victor Pilhes, 09400 Tarascon-sur-Ariège, Frankrijk.

Dag 6 – Dinsdag 22 september
Langs een panoramische weg bekijken we metamorfe Mesozoïsche gesteentes, breuken en contactverschijnselen met een Varistische graniet. We maken voor het eerst kennis met de Noord Pyreneeën Breuk. We passeren onder meer het oude Katharenkasteel bij Lordat en ten slotte bezoeken we ’s werelds grootste talkmijn in Trimouns.
Terug naar hotel in Tarascon.
Dag 7 woensdag 23 september
Vanuit Tarascon rijden we naar het westen.
We bekijken de Noord-Pyreneeën breuk en de verschillende verschijnselen rond deze belangrijke breuk, die min of meer de zuidrand van het Europese continent aangeeft. Metamorfose in Mesozoïsche kalken en de intrusie van mantelgesteente. Alle aandacht gaat naar het contact van dit gesteente met Lherzoliet op haar type lokaliteit.
Overnachting in hotel Horizon 117, Av. Charles de Gaulle., 09190 Lorp-Sentaraille, Frankrijk.

Dag 8 – Donderdag 24 september
Onderweg naar de luchthaven van Toulouse bekijken we nog enkele aspecten van de Mesozoïsche Pyreneeën.
Vertrek – Inchecken op vliegveld.
Terugvlucht Toulouse – Amsterdam.
OVERIGE INFORMATIE
> Serra de Cadí bij La Seu d’Urgell
Let op!
Wanneer u uw tickets boekt: neem dan eerst even contact op met Georeizen (Paul van Olm 06 – 53 97 81 37) om te informeren of de reis doorgaat. Als het minimale aantal deelnemers niet wordt gehaald kan de reis worden geannuleerd (zie ook het Reisreglement).
U moet een voldoende geldig paspoort bij u hebben.
U dient zelf voor een reis- en eventueel annuleringsverzekering te zorgen.
Zwaarte van de reis
Alle wandelingen tijdens de reis zijn makkelijk ondanks het feit dat we af en toe op grote hoogte komen.
Kennismaking en inleiding excursie
Er is geen voorlichtingsbijeenkomst.
Op de eerste dag in het veld maakt u onderling kennis en krijgt u een uitgebreide inleiding over de geologie van het gebied. Bovendien krijgt u een geprinte excursiegids uitgereikt die is samengesteld door de reisleiders Arie Speksnijder en Leo Minnigh. Thuis kunt u deze gids al inzien want hij wordt u vooraf als pdf gemaild.
Heeft u wel belangstelling maar schikt de datum niet, of wilt u bijvoorbeeld met een eigen groep, klik dan hier.
REISINFORMATIE
Reisdata: donderdag 17 september – donderdag 24 september 2020
Geologische reisleiding:
dr Arie Speksnijder
dr Leo Minningh
Vervoer: vliegtuig + bus
Verblijf: hotels
Deelnemers: minimaal 14 – maximaal 20
Deelnameprijs: €850,- pp bij 14 deelnemers*)
Inbegrepen:
- lokaal vervoer
- hotels halfpension (logies, ontbijt en diner)
- excursiegids
- begeleidings- en organisatiekosten
Niet inbegrepen:
- vlucht (Amsterdam-Barcelona en Toulouse – Amsterdam)
- (veld)lunches
- entreekosten
Eén persoonskamertoeslag:
€ 100,-.
*) Let op! Prijswijzigingen voorbehouden, zie verder het Reisreglement en kijk ook bij de tab Overige informatie.